Łączność dla instytucji, samorządów i obrony cywilnej ─ jak zbudować niezawodny system alarmowo-łącznościowy
| Poziom | Cel łączności | Typowe technologie | Kluczowe atuty | Kiedy się sprawdza |
|---|---|---|---|---|
| 1. Łączność operacyjna (codzienna) | Dyspozytornie, służby miejskie (wodociągi, energetyka, transport) | DMR Tier III, TETRA, P-25 (cyfrowe radiotelefony profesjonalne) | • szyfrowanie AES• grupowe wywołania głosowe i dane (telemetryczne, SDS)• priorytety, pre-emptive call | Urząd miasta, MPO, ZTM – codzienna koordynacja ekip |
| 2. Łączność kryzysowa (sytuacje nagłe) | Powiadomienie ludności, alarmy, ewakuacja | • SIRENY sterowane systemem DMR/TETRA• SMS-CB (cell broadcast)• Public Warning System (m-ALERT) | • natychmiastowe dotarcie do tysięcy odbiorców• brak obciążania sieci GSM (cell broadcast) | Powódź, pożar, skażenie, atak militarno-terrorystyczny |
| 3. Łączność międzyresortowa (KOORDYNACJA) | Sztab kryzysowy wojewody / miasta | • LTE/5G MC-x (Mission Critical Push-to-Talk, Data & Video) na pasmach 700 MHz lub 450 MHz• mobilne stacje bazowe COLT/COW | • natychmiastowa wymiana obrazu (dron, body-cam), GIS i statusu• priorytety w sieci publicznej (QPP) | Duże zdarzenia masowe, ćwiczenia „Kraj” |
| 4. Łączność zapasowa (blackout) | Gdy padnie zasilanie i sieci operatorów | • HF/VHF/UHF krótkofalarstwo R-0 (łączność radioamatorska we współpracy PZK) • Simplex DMR / analog FM z agregatem • satelitarne BGAN/L-band | • niezależne od infrastruktury naziemnej• zasilanie z agregatu / PV | Długotrwały brak prądu, destrukcja BTS |
1 Profesjonalne sieci radiowe (TETRA / DMR Tier III)
| Cecha | Wartość w OC i samorządzie |
|---|---|
| Pasmo : 380–430 MHz (TETRA) lub 410–430 MHz (DMR) – dobre przenikanie w miasto-las-tunel. | |
| Tryby : połączenia indywidualne, grupowe, wywołanie alarmowe (SOS), SDS (krótkie statusy „240 – pompę uruchomiono”). | |
| Szyfrowanie end-to-end (AES-256) spełnia wymogi RODO & klauzuli „zastrzeżone”. | |
| Fallback : terminale mogą przejść w tryb direct mode (simplex), gdy padnie sieć. |
Przykład: Warszawa – system TETRA „SIR-DOM” obejmuje 30 stacji bazowych; korzystają ZTM, MPO, Straż Miejska i ZDM.
2 System alarmowania i ostrzegania
- Sirena miejska + sterownik radiowy – wyzwalanie z centrum kryzysowego przez DMR/TETRA (pakiet SDS), fallback: łączność analogowa VHF.
- Cell Broadcast / RSOE – jednoczesny komunikat na telefony w danej komórce; integracja z aplikacją mObywatel-Ostrzeżenia.
- Platforma AlertRCB – webmaster gminy może wysłać SMS o skażeniu w 3 minuty.
3 Nowe standardy MC-x na LTE/5G
- MCPTT (głos), MCData (plik, pozycja) i MCVideo (strumień HD).
- W Polsce testowana na paśmie 700 MHz (zasięg > 10 km z masztu) – projekt „Sieć bezpieczeństwa” MSWiA.
- QoS/QPP – priorytet komunikacji nawet przy pełnej sieci.
4 Łączność zapasowa — plan minimum
| Element | Minimalny zestaw w powiecie (OC) |
|---|---|
| Radiostacja KF 3–30 MHz | utrzymywanie łączności wojewoda ↔ gminy (NVIS 5 MHz). |
| Repeater VHF 145/148 MHz z akumulatorami | łączność ratownicza na 15 km, zasilanie PV + generator. |
| Kontener z agregatem 20 kVA + m Maszt 18 m | Główny węzeł OC; gniazda 230/400 V, światłowód, backup Starlink. |
| Umowa z klubem SP (PZK) | operatorzy krótkofalowcy 24/7, łączność QRG 3,760 MHz LSBL. |
5 O czym pamiętać, projektując system?
- N+1 – każda krytyczna stacja bazowa musi mieć agregat i backup łącza IP (światłowód + radiolinia).
- Ćwiczenia – co najmniej raz w roku pełny „dark start” (sieć zasilana tylko z agregatów).
- Integracja GIS – radiotelefony wysyłają pozycję (GNSS), dyspozytor widzi ekipę na mapie.
- Prosta procedura – książka wywoławcza, kanały: TAC-1 alarm, OPS-1 działania, OPS-2 logistyka.
- Otwartość na radioamatorów – podpisz LOI z lokalnym klubem; w kryzysie HF przechodzi tam, gdzie nie dochodzi internet.
6 Przykładowa struktura kanałów DMR dla gminy (Tier III)
| Slot | Grupa rozm. | Funkcja |
|---|---|---|
| TS1 | 101 „Alarm-OC” | tylko sztab ↔ kierownicy |
| TS1 | 102 „Logistyka” | paliwo, żywność, sprzęt |
| TS2 | 201 „Straż-teren” | patrole, ewakuacja |
| TS2 | 202 „Medycy” | sanitarki, punkt pomocy |
| Direct | 999 | Simplex awaryjny, brak zasięgu sieci |
Podsumowanie — warstwowy model odpornej łączności
- Codzienna praca → DMR/TETRA (lokalne) + MC-LTE (międzyresortowe).
- Alarmowanie ludności → syreny sterowane radiowo + Cell Broadcast.
- Awaria zasilania / BTS → fallback direct mode, agregaty i krótkofalarstwo OC.
- Plan, procedura, ćwiczenia – technika jest tylko narzędziem, kluczem jest przygotowany personel.
Zasada 3-2-1: 3 różne kanały (głos, dane, video), 2 niezależne infrastruktury (sieć prof. + publiczna), 1 rozwiązanie off-grid (HF). Tak buduje się łączność miasta odpornego na kryzys.