Po zdobyciu miast lub terenów przez wojska alianckie, często dochodziło do plądrowań, przemocy wobec ludności cywilnej, gwałtów i chaosu. I rzeczywiście — część dowódców, w tym Mark W. Clark, była oskarżana o przymykanie oka, a nawet o celowe zaniechanie działań dyscyplinujących.

🪖 Kto to był gen. Mark W. Clark?

Amerykański generał, dowódca 5. Armii USA we Włoszech (1943–1945).
Znany z ambicji, dużej skuteczności wojskowej, ale też z kontrowersyjnych decyzji.
Dowodził m.in. podczas bitwy o Monte Cassino i zdobycia Rzymu (4 czerwca 1944).

🔥 Co się działo po zdobyciu włoskich miast?

Po wkroczeniu aliantów (zwłaszcza po ciężkich walkach jak Monte Cassino), dochodziło do licznych przypadków przemocy wobec ludności cywilnej – m.in.:

gwałtów na kobietach,
grabieży sklepów i domów,
zemsty na cywilach uznawanych za kolaborantów,
handlu dobrami cywilnymi za jedzenie, alkohol, seks.

🟠 Przykład: „Marocchinate” – masowe gwałty po Monte Cassino

Najbardziej znanym i udokumentowanym przypadkiem jest:

🔻 „Marocchinate” – gwałty dokonane przez francuskich żołnierzy kolonialnych (goumiers):

Po bitwie o Monte Cassino (maj 1944), wojska francuskie w ramach 5. Armii USA (dowodzonej przez Clarka) dostały przyzwolenie na 48 godzin „wolności” w dolinie Liri.
Setki, a według niektórych źródeł – tysiące włoskich kobiet i mężczyzn zostało zgwałconych, niektórzy także zamordowani.
Żołnierze byli głównie z kolonii francuskich w Afryce Północnej (Marokańczycy, Algierczycy).
Wydarzenia te są tragedią historyczną i nadal budzą ogromne emocje we Włoszech.

📝 Świadkowie twierdzili, że kobiety były gwałcone zbiorowo, mężczyźni bici lub zabijani, a dzieci świadkami przemocy.
Niekiedy całe wioski były terroryzowane.

❓Jak reagowali dowódcy?

Mark Clark nie wydał formalnego przyzwolenia, ale też nie zatrzymał tych działań, mimo że było wiadomo, co się dzieje.
Odpowiedzialność przerzucano na dowódców francuskich (np. gen. Juin), ale faktycznie amerykańska komenda nie interweniowała szybko ani skutecznie.
W późniejszych wywiadach Clark i jego otoczenie umniejszali skalę problemu.

🧊 Dlaczego przymykano oko?

„Nagroda” za trudną bitwę – nieoficjalna zgoda na „rozluźnienie dyscypliny”.
Rasizm systemowy – żołnierze kolonialni byli traktowani jako „mięso armatnie”, a ich brutalność była bagatelizowana.
Brak natychmiastowej kontroli i słaba komunikacja.
Zimna kalkulacja wojskowa – morale armii ważniejsze niż prawa cywilów.

⚖️ Czy ktokolwiek został ukarany?

Prawie nikt. Kilku żołnierzy mogło zostać skazanych za gwałt lub dezercję, ale:
- większość spraw zamiatano pod dywan,
- ofiary często bały się mówić lub nie miały dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

🏛️ Dziś

We Włoszech pamięć o „Marocchinate” jest żywa, powstały książki, filmy i pomniki ofiar.
W 2014 r. włoski prezydent Giorgio Napolitano nazwał to „zbrodnią wojenną, która nie może być zapomniana”.
ONZ i organizacje międzynarodowe uznały potrzebę rozliczania przemocy seksualnej jako narzędzia wojny.

Bezpośrednie cytaty świadków oraz fragmenty raportów historycznych na temat przymykania oka przez dowódców aliantów i tragicznej przemocy po zdobyciu Monte Cassino, znanej jako „Marocchinate”:

🗣️ Zeznania Normana Lewisa (brytyjski oficer)

“The French colonial troops are on the rampage again. Whenever they take a town or a village, a wholesale rape of the population takes place. Recently all females in the villages of Patricia, Pofi, Isoletta, Supino, and Morolo were violated. In Lenola… fifty women were raped, but … children and even old men were violated. It is reported to be normal for two Moroccans to assault a woman simultaneously… In Castro di Volsci doctors treated 300 victims of rape, and at Ceccano the British have been forced to build a guarded camp to protect the Italian women.” (profilbaru.com)

🏛️ Zeznanie Tommasa Barisa (historia wojskowa)

“Given the involvement of non‑commissioned officers and white officers… the French officers did not respond to any solicitation from the victims and watched impassively at the work of their men. As the testimonies report, when civilians showed up to report the violence, the officers shrugged their shoulders and dismissed them with a smirk.” (profilbaru.com)

🏙️ Relacja z Esperii – samorząd lokalny

“The mayor of Esperia… in his town, 700 women out of 2,500 inhabitants were raped, resulting in many deaths.” (en.wikipedia.org)

Dodatkowo, według analiz historycznych:

Szacuje się nawet 2 000–3 000 ofiar gwałtów, a protesty lokalnych władz były często ignorowane (gendersecurityproject.com).
Przypisywane gwałty dotyczyły także dzieci i mężczyzn, czasem kończąc się morderstwami i torturami .

🔍 Jak wyglądała reakcja dowództwa?

Dowódcy, w tym amerykański generał Mark Clark, nie wydali oficjalnego zakazu, ale nie powstrzymali brutalności.
Francuscy dowódcy, jak gen. Juin, twierdzili, że takie zachowania były “nagrodą” żołnierzom po trudnej bitwie – brak reakcji był zatem akceptacją .
Oficerowie często ignorowali zgłoszenia ofiar, traktując wszystko ze śmiertelną obojętnością .

⚖️ Rozliczenia i wyroki

Przeprowadzono ok. 207 procesów, z czego 168 skazano, a 3 żołnierzy stracono; dodatkowo co najmniej 28 zostało ekstremalnie wykonanych w miejscu przestępstwa.
Skąd ta liczba? Francuska armia uznała problem dopiero po protestach Włoch, wypłacając rekompensaty dla 1 488 ofiar w 1947 roku, choć wiele wniosków odrzucono z powodów formalnych .

📝 Podsumowanie

Po zdobyciu Monte Cassino (maj 1944) wojska francusko-morsejskie dopuściły się masowych gwałtów i grabieży.
Oficerowie – zarówno francuscy, jak i amerykańscy – często przymykały oko, traktując to jako „nagrodę” lub tolerowali zachowanie.
Wiele ofiar do dziś nie doczekało się sprawiedliwości; choć część spraw trafiła do sądów, liczba ukaranych była znikoma w odniesieniu do skali zbrodni.

< wróć