Wpływ zagrożeń takich jak konflikt zbrojny czy katastrofa naturalna na dzieci jest głęboki, wielopoziomowy i często długotrwały. Obejmuje zarówno sferę psychiczną i emocjonalną, jak i fizyczną, społeczną oraz edukacyjną. Oto główne aspekty tego wpływu:
1. Psychiczne i emocjonalne skutki
- Trauma i stres pourazowy (PTSD) – dzieci narażone na przemoc, hałas, utratę bliskich lub ucieczkę z domu mogą rozwinąć silne objawy traumy: lęki, koszmary, nadpobudliwość, apatię.
- Lęk i depresja – chroniczny strach o życie swoje i rodziny, brak poczucia bezpieczeństwa i przewidywalności wpływa na rozwój emocjonalny.
- Poczucie utraty – w wyniku śmierci bliskich, utraty domu, szkoły lub środowiska społecznego dzieci przeżywają silny żal i rozpacz, często trudne do wyrażenia słowami.
2. Fizyczne zagrożenia
- Bezpośrednie niebezpieczeństwo życia i zdrowia – w strefach wojennych lub podczas katastrof dzieci są narażone na rany, choroby, głód, odwodnienie, a nawet śmierć.
- Niedożywienie i brak dostępu do opieki medycznej – zniszczenie infrastruktury i brak zasobów wpływa negatywnie na rozwój fizyczny dziecka.
- Ucieczka, przymusowa migracja – długie wędrówki w trudnych warunkach, bez odpowiednich warunków sanitarnych i schronienia.
3. Edukacyjne skutki
- Przerwanie edukacji – szkoły są niszczone, zamykane, dzieci są zmuszone do porzucenia nauki.
- Trudności w nauce po traumie – dzieci po traumatycznych przeżyciach mają trudności z koncentracją, pamięcią, motywacją.
- Brak dostępu do rozwoju i stymulacji intelektualnej – zwłaszcza w obozach uchodźczych i zniszczonych społecznościach.
4. Społeczne skutki
- Izolacja społeczna – dzieci tracą kontakt z rówieśnikami, często nie mogą nawiązać relacji w nowych miejscach.
- Zaburzenia tożsamości i przynależności – szczególnie dotyczy dzieci uchodźców, które nie znają nowej kultury ani języka.
- Wykorzystanie i przemoc – w warunkach chaosu dzieci są bardziej narażone na przemoc fizyczną, seksualną, przymusowy werbunek do wojska czy pracę.
5. Długofalowe konsekwencje
- Zaburzenia rozwojowe i emocjonalne – nawet jeśli dziecko przetrwa fizycznie, konsekwencje psychiczne mogą wpływać na jego życie dorosłe.
- Trudności z zaufaniem, relacjami, emocjami – wiele dzieci nie potrafi później nawiązywać zdrowych relacji, unika bliskości.
- Ryzyko przerywania cyklu przemocy – dzieci, które dorastają w przemocy, mogą same w dorosłości ją powielać lub mieć trudności z konstruktywnym funkcjonowaniem w społeczeństwie.